Nachtventilatie; géén nieuwe trend, maar nog steeds zeer duurzaam

Bij het ontwerpen van technische installaties heb je telkens met veel factoren te maken. Hoe worden het gebouw en de installaties gebruikt? Wat zijn de verwachtingen over het rendement, energieverbruik en onderhoud? Hoe duurzaam is het idee? Elke vraagstelling moet worden beoordeeld op basis van nieuwe facts en figures. Daarom ligt er veel nadruk op het ontwikkelen van nieuwe vormen van duurzame technieken.

In het voortdurend vernieuwend denken vergeten we vaak dat er al jarenlang duurzame oplossingen bestaan. Kijk maar eens naar het voorbeeld van nachtventilatie. Bijna iedereen kent het principe ervan of maakt er thuis gebruik van. Je zou zeggen dat nachtventilatie tot een soort ‘vergeten’ duurzaamheid is verheven.

Het principe van nachtventilatie

Tegenwoordig ligt de nadruk bij het duurzaam denken vooral op alternatieve energiebronnen, zoals energie uit de bodem, zonne-energie, bodemopslag, terugwinning van energie, en meer. Maar nachtventilatie, tja wat is daar eigenlijk duurzaam aan? Het principe is zeer eenvoudig: In de nacht wordt de relatief koele buitenlucht door een gebouw gespoeld om de ruimten af te koelen. Daarbij wordt vooral ook de massa van het gebouw afgekoeld. De volgende dag voelt het gebouw koeler aan. Positief effect is dat daarna de mechanische koeling minder snel nodig is. Dit beperkt aanzienlijk het gebruik van elektriciteit om met geavanceerde installaties en technieken de overtollige warmte te koelen.

Het nachtelijk ventileren is al zo oud als de weg naar Rome. Letterlijk wel te verstaan. Al eeuwenlang gebruiken mensen de buitenlucht om gebouwen te ventileren of af te koelen. Bij nachtventilatie wordt vooral vrije en dus goedkope energie getransporteerd om woningen en gebouwen af te koelen. Hoe minder of later men de mechanische koeling daarna nodig heeft, hoe duurzamer het effect is en hoe goedkoper het energieverbruik.

Aanpassingen

Toch verandert er langzamerhand wel iets bij de toepassing voor het nachtventileren, hoewel het slechts nog om subtiele aanpassingen gaat. Het zijn vooral aanpassingen in de aansturing van de regeltechniek die voornamelijk terug te vinden zijn in de programmatuur van de installatie, de software van de regelaar(s). De technische installaties hebben dus geen speciale voorzieningen nodig om gebruik te kunnen maken van het principe voor nachtventilatie. Het is meer een kwestie van het juiste programma instellen. De regelinstallatie wordt alleen geprogrammeerd om te kunnen nachtventileren. De rest van de installatie blijft verder zoals deze is.

Parameters

Lange tijd werd er vanuit gegaan dat ’s nachts ventileren het meeste effect had tussen twee en zes uur, omdat het op die momenten buiten het koelst is. Meerdere parameters voor het starten moesten gerealiseerd worden om uiteindelijk de buitenlucht naar binnen te mogen halen en de luchtbehandelingskast (lbk) op te starten. Vandaar dat er vaak gesproken werd van ‘voorwaardelijke nachtventilatie’ of ‘vrije koeling’. Er was als het ware een programma ingesteld waarin allerlei voorwaarden waren vastgelegd, voordat de lbk in de nachtventilatiestand mocht gaan draaien. Bekende en vaak toegepaste parameters:

• de buitentemperatuur moet > 14°;C
• de ruimtetemperatuur moet (bij aanvang) minimaal 23°C of hoger zijn;
• het verschil tussen binnen en buiten moet gelijk of groter zijn dan 4K;
• het moet tussen twee en zes uur in de nacht zijn;
• de ruimtetemperatuur mag niet lager zakken dan 20°

Nieuwe ontwikkelingen

Door nieuwe ontwikkelingen zorgen de inmiddels vrij programmeerbare regelsystemen en de zelf leerzaamheid ervan dat de vroeger voorgeprogrammeerde voorwaardelijke parameters nu steeds meer op de meest ideale situaties en effecten worden afgesteld. Bij zeer warme zomers, is het bijvoorbeeld heel effectief om veel langer te nachtventileren dan alleen tussen twee uur en zes uur ’s nachts. Het effect is groter bij het langer gebruik maken van de koele buitenlucht ten opzichte van de warme binnenlucht. Hoe langer men nachtventileert, hoe effectiever het eindresultaat is. Tegenwoordig zie je daarom steeds vaker dat de voorwaardelijke parameter voor de start en stoptijden, soms al om 22 uur de avond ervoor worden vrijgegeven. Het gaat er namelijk vooral om dat het gebouw de volgende ochtend weer behaaglijk is bij aanvang van de nieuwe dag. Het vervroegen van de kloktijden is natuurlijk een eenvoudige maar wel zeer effectieve vorm van optimalisering.

Nuttige vorm van alternatieve energie

Nachtelijk ventileren (ofwel op een natuurlijke of deels geforceerde wijze doorspoelen van het gebouw) wordt daarom ook gezien als een nuttige vorm van alternatieve energie. En het is nog steeds een duurzame oplossing! Er is slechts één groot nadeel van deze alternatieve energiebron: het gebruik ervan is altijd sterk afhankelijk van het weer. Daarom blijven we steeds zoeken naar andere alternatieve energievormen.